روس ها مردمان چای خوری هستند، که یکی از دلایل آن شرایط آب و هوایی است.
ما در ایران خیلی به میوه برای پذیرایی اهمیت می دهیم، ولی مهمان روس ها که باشید، ساعت ها خودشان را با چای سرگرم می کنند. مگر این که فصل میوه های فصلی مثل هندوانه و میوه های مناطق حاره ای باشد.
مهمان که می رسد، فورا می پرسند چای یا قهوه؟ و اگر بگویید چای، می پرسند سیاه یا سبز؟
با وجودی که امروزه بیشتر از چای کیسه ای استفاده می کنند، ولی خیلی به امتحان کردن انواع چای و نگهداری جعبه های فلزی و چوبی چای علاقه دارند.
یک بسته چای ایرانی (به خصوص در بسته بندی خاص)، می تواند هدیه بسیار خوبی باشد و دوست روس شما را واقعا خوشحال کند.
تور روسیه
علی رغم این که سماور روسی شهرت بین المللی دارد، اما در آپارتمان هایشان کمتر سماور می بینید. ولی در داچا (ویلای شخصی) و پیک نیک تقریبا همیشه از سماور ذغالی استفاده می کنند.
بعضی وقت ها برای این که ذغال گُر بگیرد و زود آب جوش بیاید، چکمه را روی دودکش سماور می گذارند و به این طریق هوا به داخل سماور تلمبه می زنند. حتی در بعضی رستوران های لوکس، از این روش سنتی برای جلب مشتری خارجی استفاده می کنند.
همان طور که می دانید ساخت سماور در ایران به دستور امیرکبیر و توسط یک استادکار شروع شد و تا امروز ادامه دارد. بعضی از کارگاه های سماور ایرانی به روسیه سماور صادر می کنند و حتی در شهر «تولا» که معدن سماور روسی است، سماور ایرانی هم به فروش می رود.
کلمه سماور در زبان روسی یعنی «خودجوش». کلمه استکان هم روسی است. تا همین چند وقت پیش، به جااستکانی (به روسی: «پادْستاکانیک») خیلی اهمیت می دادند و ساخت جااستکانی های لوکس برای خودش تجارتی بوده. امروزه بعضی ها کلکسیون جااستکانی های قدیمی و آنتیک جمع آوری می کنند و باید گفت که واقعا زیبا هستند.
روس ها در هنر «مینای خانه‌بندی» بسیار تبحر دارند. تور روسیه ...
این را هم بگویم که در روسیه رسم است وقتی اولین دندان نوزاد در می آید، قاشق چایخوری نقره (به خصوص قلمکاری شده) کادو می دهند.
تا آن جا که من دیده ام خیلی به ست بودن ظرف و ظروف اهمیت نمی دهند. به خصوص ماگ و استکان و قاشق چایخوری و… در خیلی از خانه ها اصلا جور نیست و اتفاقا سعی می کنند تنوع بیشتری داشته باشد.
در زبان روسی به قوری «چاینیک» (Chainik - تور روسیه ) می گویند. اما جالب این که «چاینیک» معنی آدم تازه کار و خنگ هم می دهد. برای همین اگر پشت شیشه ماشین، برچسب هشدار با علامت قوری دیدید تعجب نکنید. منظور این است که راننده این ماشین تازه گواهینامه گرفته و دست فرمان درست حسابی ندارد. 
روس ها چای را مثل ما ایرانی ها دم می کنند. یعنی به نسبت مورد علاقه، به چای غلیظ دم شده در قوری، آب جوش اضافه می کنند.
آن هایی هم که خلافشان سنگین است (از جمله زندانی ها) همان چای غلیظ (به روسی: «زاوارکا») داخل قوری را بدون رقیق کردن می خورند.
بعضی ها هم چای با را غلظت ۵ تا ۱۰ برابر معمول (چندین برابر غلیظ تر از «زاوارکا» < تور روسیه >) می خورند که به آن «چیفیر» (Chifir) می گویند و بین زندانیان که به الکل دسترسی ندارند خیلی رایج است.
«چیفیر» به قدری تلخ است که باید نم نم خورده شود، اگر نه حالت تهوع می آورد. البته «چیفیر»، هم به صورت داغ و هم به صورت سرد، با شیر و شکر و شیرینی هم مصرف می شود.
خوردن چای با لیمو و زنجبیل مرسوم است، اما دارچین (پودر) را که در روسیه خیلی گران هم هست، فقط با قهوه می خورند، نه چای.
به دوستان روس که چوب دارچین داده ام تا با چای مصرف کنند، خوشبختانه یا بدبختانه خیلی خوششان آمده و باعث شده منبع تامین چوب دارچین همه دوستان و آشنایان روس باشم.
سابقه چای در روسیه به حدود ۴۰۰ سال پیش باز می گردد، زمانی که یکی از حکمرانان مغول حدود ۷۰ کیلو چای به تزار روسیه هدیه داد. از آن پس چای به عنوان یک نوشیدنی بسیار لوکس به دربار تزار و خانواده های اشرافی راه پیدا کرد و کاروان های شتر با بار چای از چین راهی روسیه شدند. این کاروان ها حدود یک سال و نیم در راه بودند و در زمان اتراق های شبانه، چای بوی دود آتش به خود می گرفت. و چون ذائقه روس ها با این نوع چای خو گرفته، هنوز هم بعضی از برندهای چای چینی، به چای های صادراتی به روسیه طعم دود اضافه می کنند.
خود روسیه هم چای تولید می کند که عمده آن در جنوب روسیه و در منطقه «سوچی / تور روسیه » است. همان شهر ساحلی که المپیک زمستانی ۲۰۱۴ در آن برگزار شد. این منطقه شمالی ترین نقطه ای است که در آن چای می روید.
روس ها معمولا چای را نه با قند یا شکر، که با انواع شیرینی و شکلات می خورند. البته قدیم ترها قند را بین دندان می گذاشتند و با نعلبکی چای می خوردند، اما تا آن جا که من دیده ام، امروزه این کار را نشانه کم فرهنگی می دانند.
صاحبخانه مهمان نوازی خودش را نه با چای که با مخلفاتش، یعنی انواع بیسکوییت و پیراشکی و شکلات و شیرینی و کیک و مربا و عسل نشان می دهد. صبح و ظهر و شب هم ندارد.
تور روسیه در ایران
تا دلتان بخواهد انواع و اقسام مربا دارند. از میوه های بوته ای بگیرید (که بعضی شان در ایران نیست) تا مربای میوه کاج! عسل و مربا را داخل نعلبکی می ریزند و برای هر کسی جدا روی میز می گذارند.
روسیه معدن انواع عسل زرد و قهوه ای و سیاه و نرم و سفت و… است. مثلا عسل «گرچکا» (گندم سیاه - تور روسیه ) که در ایران نداریم.
خانم هایی که کدبانو ترند (به خصوص آن هایی که ریشه های اوکراینی دارند یا از شهرهای کوچک تر و همین طور سیبری هستند) خودشان مربا درست می کنند. اگر داچا (ویلای شخصی - تور روسیه ) داشته باشند که بعید است مربا نیاندازند.
روی میز پذیرایی روس ها، حداقل یکی از این شیرینی ها دیده می شود:
«پریانیک» (Pryanik) یا کلوچه زنجبیلی
«بارانکی» (Baranki) که نوعی نان خشک حلقه ای کوچک است. شاید دیده باشید که رشته های «بارانکا» را به سماور و در بعضی مراسم به گردن آویزان می کنند.
انواع پیراشکی که داخلشان با انواع مربا و میوه و یا حتی کلم و گوشت پر شده.
انواع مارمالاد
انواع نان سوخاری (سوخاری در زبان روسی یعنی خشک ( تور روسیه ) )
«چک چک» (Chak Chak) که شیرینی ملی تاتار هاست و بین روس ها و به خصوص مسلمان های روس خیلی طرفدار دارد.
طرز تهیه اش هم خیلی ساده است. تخم مرغ و آرد را مخلوط کرده، ورز می دهند، به شکل رشته یا دانه های لوبیای خیلی کوچک در میاورند، سرخ می کنند. بعد دانه یا رشته های کوچک سرخ شده را به شکل گوله در میاورند، رویش عسل می ریزند و سرد که شد سرو می کنند.
«واتروشکا» (Vatrushka) که گرد شکل است، وسطش هم پنیر و بعضی وقت ها با کشمش.
علاوه بر شیرینی های روسی، روس ها به شدت به شیرینی های شرقی علاقه دارند. این تجارت، یعنی پخت و پخش شیرینی های شرقی، مثل باقلوا و راحت الحلقوم، تقریبا منحصرا دست آذربایجانی ها است.
شیرینی های ایرانی، روس ها را دیوانه می کند ولی در بازار روسیه موجود نیست. به نظر من بهترین هدیه به یک روس، سوهان است. همین طور پولکی و قطاب و لوز.
ضمنا گز برای روس ها خیلی چیز جدیدی نیست و به واسطه ترک ها با Kos halva که در ظاهر و مزه خیلی شبیه گز است آشنا هستند.
و در نهایت، انواع شکلات و بیسکوییت و کیک خامه ای و کیک پای هم با چای مصرف می شود. بعضی وقت ها هم بستنی را با چای می خورند.
تور روسیه - سفر به روسیه
